Πλωτές γυναίκες
γράφει ο Πάνος Γιαννάκαινας
All Superior Books - allsuperiorbooks.blogspot.com
Σάββατο, 27 Νοεμβρίου 2010
Βιβλιονέτ
Ο Κωνσταντίνος Δούκας αφού εγκαταλείπει την Κωνσταντινούπολη σε ηλικία 20 χρόνων, καταφεύγει στην Αλεξάνδρεια μαζί με την δεκαεξάχρονη Τουρκάλα Λαλέ, γνωρίζεται τάχιστα με την οικογένεια του μεγαλοκαπνεμπόρου Γεώργιου Ιορδάνου από την Καππαδοκία. Σ' αυτό συντελεί η εκθαμβωτική ομορφιά και των δύο,
η ευγλωττία, το θράσος και τα ασύστολα ψεύδη του Κωνσταντίνου.
Εκεί η Λαλέ βαφτίζεται χριστιανή και ονομάζεται Ευδοκία. Όταν, μετά από δύο χρόνια, το 1920, ο Ιορδάνου τον στέλνει ως εκτιμητή καπνών στην Ελλάδα
-στην Καβάλα συγκεκριμένα, από τις πρώτες καπνουπόλεις της εποχής-
ο Κωνσταντίνος θα συναντήσει τον αδελφό του Γεώργιου, Ευγένιο Ιορδάνου, ισχυρό καπνέμπορο και πρώτο εκλεγμένο δήμαρχο, θα παραμείνει εκεί, προδίδοντας χωρίς καμιά τύψη τον Αλεξανδρινό ευεργέτη του.
Στην Καβάλα προστατεύεται και ευεργετείται, μέσω των ίδιων προσόντων, τόσο από τον Ευγένιο όσο και από τον Αυστριακό Άντολφ Βιξ, ισχυρό οικονομικό και κοινωνικό παράγοντα. Ο Κωνσταντίνος, σε μικρό χρονικό διάστημα, αναδεικνύεται σε έμπορο καπνού. Παρά την έντονη επιθυμία του να αποκτήσει γιο προς συνέχιση της ένδοξης οικογένειας των Δούκα, η Πλουσία γεννά, από μία κάθε χρόνο, πέντε θυγατέρες. Ο Κωνσταντίνος τις ονομάζει, διαδοχικά, Ανδρομάχη, Ανδρόκλεια, Ανδροφίλη, Ανδροθέα και Ανδρονίκη, ελπίζοντας γι' αυτές μέσα από τα ανδρικά τους ονόματα, την μελλοντική απόκτηση δύναμης, ισχύος.
Πόλεμος, κατοχή, διακυμάνσεις του καπνικού, πτώχευση της οικογένειας και θάνατος του Κωνσταντίνου κατά την πτώση του αεροσκάφους που επιχειρεί την παρθενική του πτήση Καβάλα - Αθήναι. Στην πρώτη αεροπορική τραγωδία της χώρας. Ο Κωνσταντίνος είναι ήδη 52 ετών.
Το μυθιστόρημα διανύει τα τρία τέταρτα του περασμένου αιώνα, εβδομήντα πέντε χρόνια ακριβώς: 1900-1975.Σ' αυτό διαγράφεται η ιστορία της Ελλάδας αυτής της περιόδου. Η πορεία του καπνικού ζητήματος με όλες του τις διακυμάνσεις.
Η άνοδος και η πτώση μιας οικογένειας καπνεμπόρων.
***
Υπάρχουν - ευτυχώς - βιβλία αγέραστα και δροσερά, παρά την μελαγχολία που ενσταλάζουν
στις ψυχές των αναγνωστών τους.
Βιβλία που, αθόρυβα και πεισματικά, καταφέρνουν να σε εξακοντίσουν στον χωροχρόνο
και να σε καθηλώσουν στο θεματολογικό τους περίγραμμα, επουσιώνοντας,
ταυτόχρονα με την δική σου τέρψη, την ικανοποίηση της πρωταρχικής ιδέας:
να κρατηθεί μια σειρά εικόνων του παρελθόντος ζωντανή στην συλλογική μνήμη.
Δεν είναι πάντα εύκολο ούτε κατορθωτό.
Αλλά από τι εφορμάτε ο μύθος του βιβλίου τού Διαμαντή Αξιώτη;
Πού αποσκοπεί η ενδελεχής αφήγηση της τριακονταετούς ιστορίας ενός Έλληνα
και της οικογενείας του, όταν μάλιστα ο συγγραφέας εμμένει στην πεπατημένη
της "ευθείας" αφήγησης χωρίς να μετέρχεται λογοτεχνικά τεχνάσματα
και ασφαλείς συνταγές της μυθοπλασίας;
Ο άνθρωπος είναι η ιστορία του.
Οι ήρωες του Αξιώτη φαντάζουν μετέωροι πάνω από το έρεβος της αδιάλειπτης ροής του ιστορικού χρόνου,
αποστασιοποιημένοι θαρρείς από την τύρβη του σύγχρονου γίγνεσθαι, αφιερωμένοι στις φιλοδοξίες και προδομένοι από τα πάθη τους,
τις αδυναμίες και τις μειλίχιες επιδιώξεις τους. Ζουν εμφανώς αφανώς, επιπλέουν σαν εφήμερες περσόνες ενός επαναλαμβανόμενου μελοδράματος: γεννιούνται και γεννούν, δρουν, πεθαίνουν και χάνονται με την πειθήνια ψυχολογία των συνειδητοποιημένων ανθρώπων.
Των ανθρώπων που, ενώ καλά γνωρίζουν τον καταληκτικό προορισμό της ζωής, αγωνίζονται να δημιουργήσουν προς τέρψιν
μιας ακατανίκητης φαυλότητας και μιας ανυπέρβλητης ματαιοδοξίας.
Αυτός, ίσως, να είναι και ο έρωτας για την ίδια τη ζωή, που τόσο επίμονα οι ποιητές ήρθαν να μας διδάξουν!
Συνάμα, η τομή στο κομμάτι της νεοελληνικής κοινωνίας που επιχειρείται αποσπασματικά (1900 - 1975) δίνει την αίσθηση
της φωτογραφικής απεικόνισης μέσα από το πρίσμα του λογοτέχνη που ξέρει να λειτουργεί αφαιρετικά. Δίχως να προκαλεί κόπωση
στον υποψιασμένο αναγνώστη του, ο Αξιώτης "σερβίρει" τον δείπνο του σοφιστή: επαληθεύει την άνοδο και την πτώση μιας οικογένειας καπνεμπόρων, αναγλύφοντας το ακατάστατο της πολιτικής και κοινωνικής κακοδαιμονίας των ημερών όπου αυτοί έζησαν ή, εν πάση περιπτώσει, που νόμισαν ότι έζησαν...
Διότι η αντίληψη είναι πάντα υποκειμενική, κραυγάζει νηφάλια ο συγγραφέας.
Οι "πλωτές" γυναίκες του θα μπορούσαν να ιδωθούν ως πλέουσες στο "άχρονο" ποτάμι τής αστικής τους ζωής,
ναυαγισμένες κάποια φευγαλέα στιγμή από τα χτυπήματα της μοίρας: αταίριαστες με άνδρες, στερημένες σαρκικών επαφών,
βιώνουν την ιστορία τους ως θλιβερά, τραγικά μορφώματα που ξέμειναν στο περιθώριο ακριβώς επειδή αρνήθηκαν να προσαρμοστούν
στην πεζή πραγματικότητα των καιρών τους. Είναι το τίμημα που πληρώνουν οι βασίλισσες ενός κοσμοπολίτικου παρελθόντος,
όταν αναγκάζονται να παραδεχθούν το πριόνισμα της έπαρσης με την οποία γαλουχήθηκαν, εγκύπτοντας στην ταπεινότητα των απλοϊκών, καθημερινών ανθρώπων.
Ένα καλογραμμένο βιβλίο με έντονα "ελληνικά" χαρακτηριστικά, μνήμες από το πρόσφατο παρελθόν και ποιητική διάθεση ακατάλυτη - όπως άλλωστε μας έχει συνηθίσει μέχρι σήμερα ο συγγραφέας του, Διαμαντής Αξιώτης.
http://papaourologia.blogspot.com/
http://papaourologia.blogspot.com/2009/02/blog-post_10.html.
