Η πάντα Ωραία και το μικρούλι Τέρας

- ΘΕΛΩ ΝΑ ΣΟΥ ΜΙΛΗΣΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΡΕΑ, είπε ο Κάρλος στην κόρη του, και την κράτησε από το μανίκι.

    Ήταν αξιοθαύμαστη η δύναμη που έβρισκε όταν ζητούσε να επιβάλει το λόγο του, και να επιβληθεί.

    - Να σου αφηγηθώ πώς τη γνώρισα, διευκρίνισε.  

    Η Ρόζα γύρισε και κοίταξε την κόρη της. Με ένα νεύμα του κεφαλιού της είπε να αποχωρήσει. Είναι που είναι σκιασμένο το κακόμοιρο, σκέφτηκε, δε χρειάζεται περισσότερα.

    Η Άννα, προσποιούμενη πως κατεβαίνει κάτω, τράβηξε την πόρτα, παραμένοντας στο διάδρομο. Είχε ακούσει τόσες παραλλαγές της ίδιας ιστορίας όσες κι οι εβδομάδες ενός χρόνου. Θα την ενδιέφερε, ωστόσο, να ακούσει άλλη μία. Το τετράδιο με τίτλο “Νάνος και κλόουν”, διέθετε αρκετές λευκές σελίδες, κι αυτή καθ’ αυτή η ιστορία παρουσίαζε κενά.     

    - Το πράμα παράγινε, άκουσε που μουρμούρισε η μητέρα της. Ο Θεός να βάλει το χέρι Του.

   Η Ρόζα, ανακουφισμένη από την “αποχώρηση” της μικρής, πήρε θέση. Σίγουρη πως εκείνος θα ζούσε μια νέα εκδοχή της θαυμαστής ζωής του. Τότε που ήταν νέος και κλόουν.          

    - Χτένισε τα μαλλιά μου, πρόσταξε με αδυνατισμένη φωνή ο Κάρλος. Έχεις ένα μήνα να με χτενίσεις, τη μάλωσε.

    Η αλήθεια είναι ότι η Ρόζα τελευταία περιποιόταν όλο και περισσότερο τον πατέρα της. Τον χτένιζε, τον αρωμάτιζε αλλά εκείνος το ξεχνούσε την επόμενη στιγμή. Ή μήπως προσποιούνταν, για να δέχεται επιπλέον περιποιήσεις και χαϊδολογήματα;       

    - Θέλω να είμαι όμορφος τώρα που θα την συναντήσω, είπε ο εκείνος, θεωρώντας περιττό να διευκρινίσει ποια θα συναντούσε.

     Με τη βοήθεια της Ρόζας στηρίχτηκε στα μαξιλάρια της πλάτης. Διέτρεξε με το βλέμμα τις φθαρμένες νωπογραφίες στο ταβάνι, τους καθρέφτες, τα κάδρα. Το στύλωσε στην κλειστή πόρτα, σαν να περίμενε από κει την επίσκεψη Εκείνης.

    Η Ρόζα του χάιδεψε τα μαλλιά και έσκυψε να τον φιλήσει. Ένας κόμπος που ξεκινούσε από το στομάχι, σκάλωνε στην καρδιά, σταμάτησε στο λαιμό, να την πνίξει. Τραβήχτηκε, τόσο όσο να παρατηρεί, κατά την αφήγηση, τις εκφράσεις του προσώπου του.

    Ο Κάρλος, παρότι πέρασε μόλις τα εξήντα, το σώμα του είχε συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο, τα χαρακτηριστικά τού προσώπου του είχαν παραμορφωθεί. Τα άλλοτε σπινθηροβόλα μάτια του έμεναν άδεια. Η επιδερμίδα, το στόμα, τα χείλη του έδειχναν γερασμένα, λες και μετρούσαν διάρκεια αιώνα. Τα άκρα του κινούνταν ακατάστατα, ανεξάρτητα από τη βούληση του νου.

*

   Ο Κάρλος Πουλίδης γεννήθηκε νάνος. Ξεκίνησε από έξι χρονών τη ζωή τού νομάδα. Ήταν ένα από τα παιδιά του εμφύλιου που οδηγήθηκαν, μαζί με τους γονείς και τα άλλα έξι αδέλφια του, στη Γιουγκοσλαβία.

   Μας πήραν σαν να ήμασταν πρόβατα, άρχιζε την εξιστόρηση της ζωής του από το σημείο της αναγκαστικής φυγής. Περάσαμε το βουνό στο καταχείμωνο. Τα μισά απ’ τα αδέλφια μου τα αφήσαμε εκεί. Ο μικρός κύλησε απ’ τα χέρια της μάνας μου και βούλιαξε στο χιόνι. Εκείνη έσκυψε και, αντί να τον σηκώσει για να συνεχίσουν μαζί μας, τον σκέπασε με το σώμα της και έμεινε να τελειώσει μαζί του. Την παρακάλεσα κλαίγοντας, της τράβηξα το φουστάνι δυο και τρεις φορές, στο τέλος έτρεξα να προλάβω τους υπόλοιπους. Πεινούσα, είχα να φάω μέρες. Κρύωνα, δεν φορούσα πανωφόρι, ούτε παπούτσια. Μάζεψα ξεραμένες φτέρες και τις κρέμασα στη μέση, έδεσα δέρμα από ψοφίμι γύρω από τα πόδια και συνέχισα.

*

    Τον πήγαν στην Πολωνία. Τον περιέφεραν από ορφανοτροφείου σε ορφανοτροφείο. Ήταν η εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Είδαν πολλά τα μάτια του, συναναστράφηκε κάθε καρυδιάς καρύδι. Τα καλοκαίρια κατάφερνε και δούλευε για ένα χαρτζιλίκι στο τσίρκο. Κάποτε το έσκασε απ’ το ορφανοτροφείο και ζήτησε δουλειά στο “Μαγικό Τσίρκο” της Ουγγαρίας. Η σωματική του ιδιαιτερότητα, η επιμονή και τα παρακάλια έκαμψαν τις αντιστάσεις του υπεύθυνου. Άλλωστε, σωρό από νάνους το τσίρκο. Του ανάθεσε τη φροντίδα των έξι ελεφάντων. Κυρίως να τους οδηγεί από τη μια πόλη στην άλλη. Το περίφημο ανά την Ευρώπη τσίρκο, παρά τη φήμη και τη μαγεία που το συνόδευε, ήταν φτωχό και δεν διέθετε φορτηγά οχήματα για τη μεταφορά των μεγαλόσωμων ζώων. Έτσι, ο Κάρλος ξεκινούσε αξημέρωτα, οδηγώντας το δυσκίνητο καραβάνι από δρόμους παράλληλους με τους κεντρικούς αυτοκινητόδρομους, λασπωμένους τους χειμώνες, σκονισμένους τα καλοκαίρια. Φαντάζεσαι το εξωτικό θέαμα; ρωτούσε εκστασιασμένος, καθώς συνέχιζε να οδηγεί, με το νου, την πομπή στο βαλκανικό μούχρωμα.

   Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα γνώρισε την Ανρέα Κλοσκέροβα. Ο τρόπος γνωριμίας και η κοινωνική θέση εκείνης ποίκιλε κάθε φορά, σύμφωνα με τις διαθέσεις του. Το μόνο που δεν παρέκκλινε ήταν η απόκτηση μαζί της μιας κόρης. 

   Όταν σταδιακά του εμπιστεύτηκαν νούμερα: τούμπες μέσα από φλεγόμενα τσέρκια, τοποθέτηση της κεφαλής σε στόματα λεόντων, ισορροπία σε ράχες δίδυμων αλόγων που κάλπαζαν, σχοινοβασία δίχως δίχτυ ασφαλείας, τότε αναγνώρισαν την αξία του. Τον αποκαλούσαν, “Νάνο και κλόουν, ο Έλληνας”, συνδυάζοντας σωματική ιδιομορφία, επιδόσεις και καταγωγή. Απέκτησε φήμη στα τσίρκο όλης της Ευρώπης? του κόσμου όλου: Ελλάδα, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Σενεγάλη, Μαλί, Γαλλία και πάλι Ελλάδα, έχοντας στο πλευρό του την κόρη του Ρόζα.

*

    Το 1965 οι πόρτες της Ελλάδας άνοιξαν για τον Κάρλος, ο οποίος, στο μεταξύ, είχε ξεχάσει τη μητρική του γλώσσα  Έπρεπε να μιλήσει και ντρεπόταν, μιλούσε και κοκκίνιζε.. Επέστρεψε στην πατρίδα, αναζητώντας δουλειά σε θέατρα της Αθήνας, σε μπουλούκια που όργωναν την επαρχία, σε λευκοσιδηρουργεία και χυτήρια. Οι μυστήριες παρέες, ο συγχνωτισμός με θεατρίνους, περισσότερο οι αφηγήσεις από τα καθεστώτα όπου έζησε θεωρήθηκαν ύποπτες από την Χούντα. Του απέδωσαν κομμουνιστικές συμπάθειες και τον απέλασαν από τη χώρα. Έφυγε για την Αφρική. Διέσχισε με φορτηγό τη Σαχάρα, δούλεψε καμηλιέρης και σχοινοβάτης. Μην αντέχοντας τη ζέστη και την άμμο επέστρεψε στην Πολωνία. Εκεί διηγούνταν καυστικές ιστορίες με πρωταγωνιστές υπαρκτά πρόσωπα - πραγματικές, φανταστικές κανένας δεν ξεχώριζε - χρησιμοποιώντας όρους και τεχνικές του τσίρκου. Ένα βράδυ σατίρισε επί σκηνής έναν υπουργό εν ενεργεία, με αποτέλεσμα να τον απελάσουν εκ νέου. Κατέφυγε στη Γαλλία, βρίσκοντας καταφύγιο στο Παρίσι. Στην πόλη του φωτός βυθίστηκε στην ατμόσφαιρα των καφέ και ερωτεύθηκε σαν έφηβος. Είναι η πιο ωραία χώρα! εκθείαζε την Γαλλία. Είναι η χώρα που με δέχτηκε.

    Στην Ελλάδα κατέληξε να ρεμβάζει με τις ώρες άπραγος, σαν τις αρκούδες των τσίρκο που συναναστράφηκε. Η πραγματικότητα ήταν ότι επέστρεψε, όπως επιστρέφουν οι ελέφαντες, όταν το ένστικτό τους τούς οδηγεί στον τόπο που γεννήθηκαν για να πεθάνουν.

*

   Ήμουν, επί σειρά ετών, κλόουν στο περίφημο “Μαγικό Τσίρκο” της Ουγγαρίας, άρχισε απ’ την αρχή, τη θαυμαστή περιπέτεια της ζωής του, προσφέροντας παράλληλα χώρο στο φάντασμα του παρελθόντος του, να τον επισκεφθεί.  

    Κάθε φορά που ανακαλούσε τη ζωή του δημιουργούσε τόσα χάσματα και εκκρεμότητες, που ήταν αμφίβολο αν κατάφερνε ποτέ να την ολοκληρώσει. Κι αν σπανίως την ολοκλήρωνε, του ήταν ακατόρθωτο να την οδηγήσει σε ένα ευτυχισμένο, κατά τις προθέσεις του, τέλος. Με αποτέλεσμα να προσφέρει στους ακροατές του μια ιστορία αλλεπάλληλων επιστρώσεων, παρόμοια με την άμμο της ερήμου όπου έζησε. Για αρχή επέλεγε κάποιο, διαφορετικό κάθε φορά, συμβάν που ο ίδιος αξιολογούσε σημαντικό. Ικανό να παραμερίσει τα όσα είχαν προηγηθεί, θεωρώντας τα δοκιμές εκείνων που θα ακολουθούσαν.          

    Δουλειά του ήταν να οδηγεί έξι ελέφαντες από τη μια πόλη στην άλλη. Ξεκινούσε αξημέρωτα, για να οδηγήσει το καραβάνι από δρόμους λασπωμένους τους χειμώνες, σκονισμένους τα καλοκαίρια.

    - Φαντάζεσαι το θέαμα; εκστασιάστηκε, φέρνοντας μπρος στα μάτια του την αλλόκοτη πομπή.

    Έκανε στάση, να πάρει ανάσα. Η αναπνοή του θα κοβόταν αν συνέχιζε με τον ίδιο αέρα. Συνέχισε με την αίσθηση πως δεν ήταν μόνο με την κόρη του στο δωμάτιο. Πως άκουγε την ιστορία του και κάποιος άλλος.   

*

    Μια  νύχτα του χειμώνα το καραβάνι με τους ελέφαντες, δεμένο τον έναν πίσω από τον άλλον, βρέθηκε μπροστά σε ένα τροχαίο ατύχημα. Τρεις άντρες προσπαθούσαν να βγάλουν από τα συντρίμμια ενός αναποδογυρισμένου αυτοκινήτου που κάπνιζε, μια  γυναίκα εγκλωβισμένη στο κουβάρι από λαμαρίνες. Σα φυσαρμόνικα είχε καταντήσει το ανεστραμμένο όχημα. Η άγνωστη γυναίκα, με το κεφάλι γερμένο στο βολάν, το αίμα να τρέχει από τους κροτάφους, ανέπνεε. Μόλις αντιλήφθηκε την παρουσία του Κάρλος, έστρεψε το βλέμμα προς το μέρος του ικετευτικά, περιμένοντας από κείνον τη σωτηρία της. Οι τρεις άντρες, είχαν ήδη παραιτηθεί από την προσπάθεια. Ο Κάρλος, δίχως να χάσει χρόνο, επιστράτευσε, με κραυγές και χτυπήματα, τους ελέφαντες. Τα θηριώδη παχύδερμα κατάφεραν να γυρίσουν με προβοσκίδες και πέλματα το αυτοκίνητο. Η γυναίκα σώθηκε την τελευταία στιγμή. Την επομένη το όχημα τυλίχτηκε στις φλόγες.  

    Ο Κάρλος κούνησε ρυθμικά το κεφάλι. Έτσι, μοιρολατρικά, αποδεχόταν τις τύχες των ανθρώπων. Ανακουφισμένος από τη διάσωση εκείνης της γυναίκας, ελευθέρωσε το χέρι της κόρης του. Η Ρόζα σκούπισε την ιδρωμένη παλάμη της, επαναλαμβάνοντας το ίδιο με τις παλάμες του πατέρα της. Τον φίλησε  για να συνεχίσει. Αυτή η εκδοχή διέφερε από τις προηγούμενες.

*

    Μέρες αργότερα, από το νοσοκομείο όπου βρισκόταν η άγνωστη γυναίκα ζήτησε να δει το σωτήρα της. Ο Κάρλος ανταποκρίθηκε με προθυμία και την επισκέφθηκε την επομένη. Συνάντησε μια πολύ όμορφη γυναίκα, μια καλλονή. Η κυρία ήταν κόμισσα, από μεγάλη τσέχικη οικογένεια, με αμύθητα πλούτη. Μου σώσατε τη ζωή, του έφρυξε τα χέρια. Είστε ο σωτήρας μου, τα ακούμπησε στο στήθος της. Ζητήστε μου ό,τι θέλετε, θα σας το δώσω, σχεδόν παρακαλούσε. Θέλω ένα παιδί από σας, της είπε εκείνος, με περισσή αθωότητα και εξαιρετικό θράσος. Η κόμισσα δεν έδειξε ενοχλημένη? ούτε καν έκπληκτη. Λίγες βδομάδες αργότερα, αφού ανάρρωσε, κανόνισε μια μυστική συνάντηση μαζί του. Εκεί δόθηκε στον σωτήρα της για μία και μοναδική φορά. Εκεί ο Κάρλος έσμιγε πρώτη φορά με γυναίκα. Έτσι έγινε στα δέκα επτά του μπαμπάς, αποκτώντας μια θυγατέρα.

     Η Ρόζα τράβηξε ενοχλημένη το χέρι της. Ο Κάρλος αναφερόταν στη δική της γέννηση. Το αίμα της ανέβηκε στο κεφάλι. Σταγόνες ιδρώτα ανάβλυσαν στους κροτάφους της. Περιέφερε το βλέμμα στο δωμάτιο, μήπως άκουσε κάποιος τρίτος.

    Ο Κάρλος κοίταζε επίμονα την πόρτα, παλεύοντας με την άκρη του σκεπάσματος.

   - Άνοιξέ το, πρόσταξε. Δεν βλέπεις που έρχεται;

*

   Έξω, στα χείλη της Άννας σχηματίστηκε ένα ανεξιχνίαστο χαμόγελο. Η κρυψώνα της πρόσφερε μια ανατρεπτική εκδοχή στην εκκολαπτόμενη μυθιστορηματική ιστορία της. Άκουγε για πρώτη φορά την εκδοχή που αφορούσε, τόσο τη  γέννηση της μητέρας της όσο και την καταγωγή της γιαγιάς της. Έφερε στο νου τη μουσική παράσταση που είχε ανεβάσει, προ ετών, ο Ζερόμ Σαβαρύ στην Οπερά Κομίκ του Παρισιού. Η ζωή τού πρωταγωνιστή ήταν πανομοιότυπη με τη ζωή του Κάρλος. Η σκηνή της διάσωσης της κόμισσας, ακόμη και της γέννας της κόρης της, αναφερόταν ως αυθεντικές. Τίτλος της παράστασης ήταν “Η πάντα Ωραία και το μικρούλι Τέρας”.

Εκείνο ήταν ένα παραμύθι, αντέδρασε. Και η ζωή του παππού, τι είναι;

   Η πραγματικότητα κι ο μύθος έπαιζαν παράξενο παιχνίδι μέσα σ’ εκείνο το δωμάτιο· περισσότερο στο μυαλό της. 

*

    Ο Κάρλος συνέχισε με την επιστροφή του στην Πολωνία, όπου σατίρισε επί σκηνής έναν υπουργό εν ενεργεία και τον απέλασαν. Τότε αναζήτησε, για πρώτη φορά, την Τσέχα κόμισσα. Μάταια. Την είχε αγαπήσει, θαρρούσε, απεγνωσμένα. Εκείνη, μετά τη γέννα, του παρέδωσε την κόρη τους με ένα γενναίο φιλοδώρημα και εξαφανίστηκε. Παρ’ όλα αυτά και παρά τη διαφορά των ηλικιών τους, την κοινωνική και οικονομική διαφορά, εκείνος ήταν διατεθειμένος να την παντρευτεί. Η απογοήτευση τον έσπρωξε στο Παρίσι, όπου ερωτεύτηκε σαν έφηβος γυναίκες όλων των τάξεων και ηλικιών, έχοντας δίπλα του την Ρόζα.   

*

    Στην πλειοψηφία τους οι αφηγήσεις του Κάρλος ακουμπούσαν στον ίδιο καμβά. Μόνο που όσο μεγάλωνε τις εμπλούτιζε με παραλλαγές όπου εμπλέκονταν τιμές, δόξες και μεγαλεία. Και δεν ήταν λίγες οι φορές όπου ενέπλεκε βασιλείς, πρίγκιπες, κυρίες επί των τιμών και κόμισσες.

   Αυτή τη φορά ξεπέρασε κάθε όριο παραλογισμού, σκέφτηκε η Άννα,  ενθουσιασμένη από το υλικό που της προσφερόταν. 

*

   Η Ρόζα, αφού ξεπέρασε την ταραχή, κοίταξε με τρυφερότητα τον πατέρα της. Δεν ήξερε αν έπρεπε να πιστέψει την ιστορία του ή όχι. Αν ήθελε να συνεχίσει ή να σιωπήσει. Του χαϊδέψει τα μαλλιά και άνοιξε διάπλατα την πόρτα, να είναι ευρύχωρη σε κάθε επισκέπτη.    

    Την επομένη που βρήκε τον πατέρα της νεκρό, αναρωτήθηκε αν περίμενε τον Χάροντα ή την κόμισσα. Ποιος από τους δύο τον πήρε κοντά του.

    Η Άννα κλειδώθηκε στο δωμάτιό της, στόλισε καθρέφτες και κάδρα με φωτογραφίες του παππού της: ο Κάρλος έφιππος σε μαύρο άλογο, σχοινοβάτης ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί, ημίγυμνος στην έρημο, ντυμένος άψογα σε καφέ του Σεν Ζερμέν ντε Πρε στο Παρίσι.

    Ξεφύλλισε το τετράδιο των σημειώσεων, μένοντας στις παραλλαγές της ιστορίας του Κάρλος. Λες αυτή η εκδοχή να είναι η πραγματική; αναρωτήθηκε. Κι αυτό το τελευταίο δώρο του παππού της; Η μόνη αλήθεια του Κάρλος ή το τελευταίο ψέμα;

   Έσκισε τις τέσσερις πρώτες σελίδες, τις δίπλωσε στα τέσσερα, στα πέντε. Με κόκκινο στυλό έγραψε, θα τα πούμε εκεί. Τη νύχτα θα τις σπρώξει στην αριστερή τσέπη από το μικροσκοπικό σακάκι του νάνου.

    Έκλεισε το τετράδιο, διαγράφοντας με ένα τεράστιο Χ τον τίτλο στο εξώφυλλο. Ο νέος τίτλος του μυθιστορήματος θα πρέπει να περιλαμβάνει και την “πάντα Ωραία” κόμισσα.  

      

 

 

Η πάντα Ωραία και το μικρούλι Τέρας,

εφ. ΤΑ ΝΕΑ, στο αφιέρωμα Δύσκολοι έρωτες Β ΄ 

Σάββατο, 19 Ιουλίου 2003, Αθήνα